Dünyanın geldiği ekonomik, toplumsal, kültürel seviyede
şehirlerin ve bölgesel kalkınmanın önemi daha da artmıştır. Bu durum şehirlerin
ve bölgelerin daha iyi ekonomik, sosyal ve kültürel şartlara kavuşması ile
doğrudan ilgilidir. Çağın gereklilikleri de şehirlerin ve bölgelerin yeniden
uyanışı ve kalkınma paradigmalarını öne sürmektedir. Günümüzde tartıştığımız iklim meseleleri,
yaşanabilir çevre, teknoloji, eğitim, bilim, kültür ve sürdürülebilir kalkınma konuları
doğrudan kalkınma olgusunun içinde şehirlerimiz ve bölgelerimizi
ilgilendirmektedir.
Bu noktada katma değerli üretime ve bilgiye dayalı kalkınma paradigmamızın
en önemli destekleyicisi ve tamamlayıcılarından olan kültür ve turizm
konularına ayrı bir parantez açmak yerinde olacaktır.
Kalkınmanın önemli unsurlarından biri de turizm ve kültürdür. Günümüzde simbiyoz (ortak yaşamın getirdiği
verimli birliktelik) ilişkilerinin tartışıldığı bu alanlar kültür endüstrilerinin yeşermesi ve kalkınma paradigmanıza bir dayanak oluşturması
noktasında çok önemli görülmelidir. Turizm endüstrisinin de ziyaret ekonomisi
yaratması ile kalkınmayı hızlandıran katkısı vardır.
Bu açıklamaların ışığında ülkemizin önemli enerji ve endüstri merkezi Batı
Karadeniz Bölgesi (BAKKA Bölgesi) için tarihsel ve kültürel altyapısının
üzerine kurgulanabilecek günümüz paradigmalarına uygun çağdaş bir kalkınma/markalaşma
yönetimi fikri: ZONGULDAK YENİDEN/ Zonguldak Reload.
Bilindiği gibi Zonguldak ülkemizin sanayi ve endüstri bölgesi olarak konumlanmıştır.
Bu durum bölgenin kökleri yani ne arz ettiği ile doğrudan ilgilidir. Kömür
ülkemizde 1829 yılında bu bölgede bulunmuş ve işlenmesi de 1850’lerden beri
sürmektedir. Kömüre dayalı endüstrinin de gelişmesiyle bölge maden ocakları ve
demir çelik sanayisinin merkezi olmuştur. Bölgenin kültürü de ‘işçi kültürü’
nün yansımaları ile ülkemizde özel bir değer olarak konumlanmaktadır. Bunun
yanında bölgenin (Bartın ve Karabük de dahil) ‘tren kültürü’ de bu resmin
tamamlayıcısıdır.
Bölge endüstrisiyle 20. yüzyılda hayli popüler olmuş, gerek kendi
kalkınmasında gerekse ülke kalkınmasında büyük rol oynamıştır. Ancak özellikle
son 30 yıldır dünyadaki ve ülkemizdeki sosyo-ekonomik politikaların etkisiyle özellikle
kömürün ve madenciliğin zayıfladığı, buna bağlı olarak da bölgenin
kalkınmasının yavaşladığı hatta bazı göstergelerde geriye gidildiği
görülebilir. Dünyada Zonguldak’la benzer kaderi paylaşan pek çok şehir ve bölgeye rastlanmaktadır. Bu şehirler de
geçmişteki üretim üssü konumlarını kaybettikten sonra güncel sosyo-ekonomik
şartlara uyum gösterecek yeni kalkınma paradigmaları üzerine yoğunlaşmışlardır.
Zonguldak ve yöresi için yeni bir kalkınma paradigmasını destekleyecek, yeniden
uyanışı simgeleyecek; turizm ve kültür ile de desteklenerek bölgede bugüne
kadar yapılanları anlamlı bir zemine oturtacak bir fırsat mevcuttur: Batı
Karadeniz Endüstriyel Miras Bölgesi.
Bölge maden, tren, kömür ve demir çelik ile ilgili olarak pek çok yapının
ev sahibi konumundadır. Atıl durumdaki yapıların yanında kullanımda olan
yapılar da bulunmaktadır. Bölgede bugüne kadar endüstriyel miras ile ilgili
çalışmalar da yapılmıştır ve bunlar çok değerlidir. Bölgenin tren kültürü de bu
yapı peyzajını tamamlamaktadır.
2029’a Yaklaşırken ZONGULDAK YENİDEN – ZONGULDAK RELOAD
Zonguldak yöresinde kömürün bulunuşunun 200. yılına yaklaşırken (2029) Zonguldak’ı
var eden varlıkların öne çıkarılması gereklidir. Bölgenin en güçlü yanı kültürünü
şekillendiren kömür ve buna bağlı endüstri ve toplumsal kurumlarıdır.
Zonguldak yöresini diğer yörelerden ayıran ve gücünün kaynağını oluşturan
endüstriyel mirası ve kültürel farklılıklarıdır.
Bu nedenle Zonguldak markasının iletişimin en güçlü varlığı üzerinde kurgulanması yerinde
olacaktır.
Turizm ve Zonguldak
Turizm ve endüstriyi buluşturarak insanlardaki üretim sürecine olan merak
güdüsüne odaklanılmalıdır. Böylece bacaların turizme engel olmadığı da kanıtlanacaktır.
Günümüzde endüstri şehri ile turizm şehri arasında geçmişte olan karşıtlık yok
olmuştur. Özellikle geçmiş yüzyılın endüstriyel varlıkları ve sosyo-kültürel
hayatı bugünün turizm ürünü haline gelmiştir. İşlevi azalan veya yok olan
endüstri alanları kültür ve turizme hizmet edecek işlevler kazanmaktadır.
Birçok endüstri şehri gelişimini ziyaret ekonomisi ile güçlendirerek
sürdürmektedir. Turizm artık bir şehrin markalaşma -kalkınma- ve arzu edilir
bir yaşam deneyimi sunma sürecinde ziyaret ekonomisi olarak algılanmaktadır.
Üretim süreçleri de turistik bir ürün olabilmektedir.
Öte yandan endüstriyel mirasını koruyan şehirler yeni yatırımcılara da
cazip gelmektedir.
Dünyadaki birçok endüstri şehrinin bu değişimi finansal kalkınmanın, hatta
topyekûn kalkınmanın yalnızca fiziksel varlıklarla değil kültürle de
olabileceğini bize göstermektedir.
Zonguldak şehrimizin ve hinterlandının endüstri turizmi için gerekli olan
özelliğini, erişilebilirliğini ve tanıtım pazarlama kriterlerini karşılamak
için titiz bir çalışma yapmak ve bugüne kadar, özellikle Kalkınma Ajansı
koordinasyonunda yaptığı bu yöndeki alt ve üst yapı çalışmalarını bir odakta
toplamak gerekecektir.
Bu konu sadece turizm ekonomisiyle ilgili değil bir kalkınma meselesi
olarak algılanmalıdır.
Günümüz şartlarında dünyanın her noktası ‘Dünyanın En Güzel Yeri’ olduğunu
kolayca iddia edebilmektedir. Ama sadece markalaşabilenler ziyaret
ekonomisinden pay alabilmektedir.
Bir destinasyon olarak en güçlü yönümüzü keşfedip, kendimizi doğru
tanımlarsak paydaşları ikna etmek kolaylaşacak; yönetim, süreklilik
ve örgüt meselelerini de kolayca çözmek mümkün olacaktır.
Öncelikle Zonguldak farklılığını ortaya koyacak ve hedef
belirleyecektir.
Bu yönde bazı öneriler:
2029 Kömürün bulunuşunun 200. Yılı. ‘Kömür 200’
200th. Year of Industrial Heritage of Zonguldak/2029
‘Anadolu’da 200 yıllık bir endüstri tarihi’
‘West Black Sea Region of Turkey: 200 years of Industrial
Heritage. Zonguldak/Karabük/Bartın
Ana Ürün/Kimlik: Madencilik ve kültürü- Demir-Çelik,
tren ve bunlara ilişkin kullanılan veya kullanılmayan maddi varlıklar.
Yardımcı ürünler: Doğa, mağaralar, jeolojik oluşumlar, orman, deniz, yöresel ürünler, yürüyüş ve kamp imkanları, işçi kültürü vb.
Zonguldak ve yöresinde endüstriyel mirası tespit, tescil çalışmalarına odaklanarak
tüm paydaşlarla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde başlatılacak bir
çalışma ile bu bölgenin Türkiye’nin ilk UNESCO Endüstriyel Miras Alanı olması
için birlikte çalışmaya başlanması. Yörenin Avrupa Endüstriyel Miras
Güzergahına dahil edilmesi için ayrıca çalışılması. Bu noktada uluslararası
etiketlerin kazanılması ülke içinde Zonguldak’a ilgiyi çekecektir.
Yapılacak bu çalışmalar Kalkınma Ajansının bugüne kadar yaptığı çalışmaları
da etiketlemiş ve bir odağa sevk etmiş olacaktır.
Böylece Zonguldak ve hatta hinterlandı Türkiye’de ilk defa böyle bir
gündemle yerli ziyaretçinin ilgisini çekecektir. (Zonguldak maden kazaları ve
geçmiş yüzyılın ağır sanayisi ile algılarda oluşan resmini bu defa aynı
kimliğinin bu yüzyılda değişen paradigması ile ve onu destekleyen birçok ürünü
ile doğru bir iletişim düzlemine oturacaktır.)
Yörede 4 yıllık çalışmalarla ortaya konacak vizyon ve somut çıktılar
ziyaret ekonomisini geliştirirken uzun vade olan 2029’da da kalkınma ve buna
bağlı markalaşma hedeflerinin de gerçekleşmesi yönünde bir enerji oluşacaktır.
Böylece Hedef: Zonguldak 2029 varlığını katma değere dönüştürmüş, yöre
halkının refahını artırmış başarılı bir kalkınma projesi olarak
gerçekleşecektir.
*Zonguldak için markalaşma stratejisi yaklaşım önerisi.
(Not: Yazıda Zonguldak’ın stratejik hedefleri tek tek
irdelenmeden bir analiz yapılmıştır. Kültür ve turizm endüstrileri Zonguldak’ın
kalkınma hedeflerinin bir unsuru olarak düşünülmüş ve ayrıca Zonguldak
Markasının iletişiminde güçlü bir enstrüman olarak kurgulanmıştır.)
Eylül, 2020
Yorumlar
Yorum Gönder