Günümüzde güçlü bir kültürel diplomasi aracı olarak kabul edilen Müzecilik ve Sergiler hakkındaki görüşlerimizi destekleyen, Sanat Muhabiri David Sanderson'un 8 Ocak 2018 tarihli The Times Gazetesindeki haber-makalesinin Türkçe çevirisini dikkatinize sunmak istedim.
İngiltere ile İran
arasında ortak bir tarih ve gerginlik mevcuttur.
Ayrıca, dünyanın en
gizemli sanat koleksiyonlarından birinin sergilenmesi konusunda bu iki ülkenin
ortak bir uğraşısı olduğu ifade edilmektedir.
British Museum Müdürü, geçtiğimiz
ayın son günlerinde gerçekleştirdiği gizli bir ziyaret kapsamında, İran Şahının
eşi tarafından devrimden önce bir araya getirilen batı sanatının paha biçilmez bir
koleksiyonunu gördü.
Hartwig Fisher, ayaklanmaların
ülkeyi kasıp kavurmaya başlamasından kısa bir süre önce, hapse atılan İran
asıllı İngiliz gazeteci Nazanin Zaghari-Ratcliffe’ye yönelik muameleden ötürü iki
ülke arasındaki geriliminin arttığı bir dönemde, “kültürel diplomasi”
kapsamında Tahran’a bir ziyaret gerçekleştirdi.
Tahran Çağdaş Sanat
Müzesi, diğer birçok önemli eserin yanında, sanatkâr Jackson Pollock’un en
güzel eseri olduğu düşünülen ‘İki Rothko’, Picasso’nun bir resmi, Henry Moore’un
bronz bir eseri ve Francis Bacon’ın bir çalışmasını da kapsayan koleksiyonuyla batı
dünyasındaki müze müdürlerinin uzun süredir iştahını kabartmaktadır.
1979’dan önce, petrolün
yarattığı zenginlikten yararlanılarak uzun sürede oluşturulan koleksiyon, Şah’ın
devrilmesiyle beraber yönetime gelen dini ve siyasi liderlerin batı kültürünü küçümsemelerinin
kısmi bir ifadesi olarak depoda tutulmaktadır.
Son yıllarda söz konusu
koleksiyonun yurtdışında sergilenmesi için girişimlerde bulunulmuş, ancak bu
girişimler sonuçsuz kalmıştır. Berlin ve Roma’daki sergiler gerçekleşememiştir.
Bu koleksiyon, Batı
sanatının ufuk açıcı bazı parçalarının yanı sıra Orta Doğu’nun önde gelen
sanatçılarının çalışmalarını da bünyesinde barındırmaktadır.
Tahran Çağdaş Sanat
Müzesi Müdürü Ali-Mohammad Zare, “her sanatçı ve sanat düşkününün bu
koleksiyondaki çok çeşitli sanat eserlerini görmeyi arzuladığı”na yönelik Sayın
Fischer’ın fikir beyan ettiğini söyledi. Sayın Zare, müzenin “bu zengin
koleksiyonu sergilemek için uygun fırsatı bulacağını” Tahran Times’a
belirtmiştir. Aralık 1959’ta Şah ile evlenen Farah Pahlavi’nin bir araya
getirdiği çalışmalardan ödünç almak için ivedi bir planın bulunmadığına ilişkin
British Museum’un dünkü vurgusuna karşın, müze sözcüsü, Tahran Çağdaş Sanat
Müzesi ve İran Ulusal Müzesi ile gelecekte her türlü iş birliği fırsatının mevcut
olduğunu eklemiştir.
Siyasi ilişkilerin
gerildiği bir dönemde, British Museum’dan bir müdürün, kültürel diplomasi
kapsamında İran’a gerçekleştirdiği ilk ziyaret değil bu. Yazılı en eski insan
hakları bildirgesi olduğu düşünülen 2500 yıllık eski Pers eseri ‘Kiros
Silindiri’nin Tahran’a ikraz edilmesiyle beraber bu iki ülke arasındaki
engelleri yıkan kişi olarak Sir Neil MacGregor’un ismi duyulmuştur.
British Museum, siyasi ilişkiler
gerildiğinde bile Rus kurumlarla anlaşmaya girmiştir.
Rus kurumlardan alınan
ödünç eserlerle gerçekleştirilen ve hâlihazırda büyük alkış toplayan “İskitler:
Eski Sibirya’nın Savaşçıları” adlı sergi British Museum’da sanatseverlerle
buluşmaya devam etmektedir. British Museum, 2014 senesinde bir ilk olarak St.
Petersburg’taki Ermitaj Müzesi’ne (Hermitage Museum) Erbil Mermeleri’nden
birini ödünç vermiştir.
Müze sözcüsü, dün şöyle
bir beyanda bulundu: “Siyasi atmosferin gergin olduğu bir dönemde bile kültürel
bağların sürmesi mühimdir.”
British Museum resimden
ziyade çoğunlukla “obje” teşhir eder. Ancak kültürler ve çağlar arasındaki
paralellikleri ve bağları vurgulamak için çağdaş sanat eserlerini sergilemesi daha
önce görülmemiş bir şey değildir. British Museum sözcüsü, ne var ki Sayın
Fischer’in İran Ulusal Müze’de daha çok zaman geçirdiğini de konuşmasına eklemiştir.
Avrupa ve Kuzey Amerika’nın
dışında dünyanın en büyük sanat koleksiyonuna sahip olduğu belirtilen Tahran
Çağdaş Sanat Müzesi’ndeki sanat eserlerinin durumuna ilişkin birtakım kaygılar
mevcuttur.
1970’li yıllarda Rus
İmparatoriçesinin Andy Warhol, Renoir, Giacometti, René Magritte ve Munch’a ait
eserler de dâhil olmak üzere yaklaşık 1500 parçayı satın aldığı
düşünülmektedir. Bazı eserlerin sergilenmesine karşın, kadın çıplaklığı ve
eşcinsel seks gibi bugünkü rejimin tabu olarak gördüğü konulara odaklanan diğer
eserler Tahran’da teşhir edilmemektedir.
Henüz müzedeki depodayken,
Amerikalı sanatçı Jasper Johns’a ait Passage II adlı soyut çalışmaya hasar
verildiği The Times’a beyan edilmiştir.
“Jasper Johns: Catalogue
Raisonné of Painting and Sculpture” adlı eserin yazarı Roberta Bernstein, neon
ışıklandırmalı çalışmasının kırıldığını, galeri müdürlerinin söz konusu
çalışmaya ait bir fotoğrafı kendisine göndermeleri üzerine fark ettiğini söyler.
Parçanın nasıl tamir edileceğine ilişkin ayrıntılı yönlendirmelerin Johns
tarafından iletilmesine karşın, yanlış tip bağlantı ve trafo kullanılmıştır.
Öykünün Ardındakiler
British Museum, müzeler
arası en büyük ikraz olan ve 2007’de Xi’an’dan 108 objeyle beraber, Çin
sınırları dışına seyahat eden ilk imparatorla alakalı 12 Terracotta Savaşçısını
ülkesine getirmiştir. British Museum, 2014-2015 yıllarında Çin’deki on farklı
kurumdan geçici süreyle ödünç aldığı eserlerle birlikte Ming Hanedanlığını konu
alan bir sergiye ev sahipliği yaptı.
Victoria ve Albert Müzesi
ile British Council, 2012’de, Kaddafi’nin ölümünden altı ay sonra, Libya’daki
bir galeride İngiliz sanat sokağı temalı bir sergi düzenledi.
British Museum, 2005’te,
İran’ın sert lideri Mahmud Ahmedinejad’ın göreve gelmesinden ve Batı ile
ilişkilerin bozulmasından kısa bir süre sonra, Pers İmparatorluğu ile ilgili
bir sergi gerçekleştirdi. Ahmedinejad, şaşırtıcı bir şekilde, İran’daki ulusal
müzenin bazı eserlerinin ödünç verilmesine müsaade etti.
(Not: Bugünlerde İngiltere ve İran arasında yaşanan gergin diplomatik atmosferin hemen ardından bu iki ülke arasındaki kültürel ajandayı izlemeye almakta fayda var.)
Yorumlar
Yorum Gönder