İletişimin Güçlü Dili; Müzecilik ve Sergiler -2

Hyperconnectivity 2001 yılında kullanılmaya başlanmış, çoklu iletişim anlamına gelen bir kelimedir. Türkçesini düşündüğümüzde çok veya aşırı bağlantı -iletişim- olarak da tarif edebiliriz. Günümüzde yüz yüze, elektronik posta, mesaj, telefon veya internet gibi araçlarla sürekli bir iletişim halindeyiz. İletişimin bu küresel ağı her günümüzü daha karmaşık, çeşitli ve birbirimizle bağlantılı kılıyor. Hatta çoklu iletişim (hyperconnected) dünyasına müzeler de girmiş, bir parçası olmuş durumda. Bu yüzden Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM) 2018 Uluslararası Müzeler Günü temasını ‘Hyperconnected  (Çoklu iletişim) Müzeler: Yeni Yaklaşımlar, Yeni Kitleler’ olarak belirlediğini açıklamıştır.

Günümüzde müzelerin çoklu iletişimini anlayamadığımız sürece hayatımızdaki rollerini de anlamamız mümkün görünmüyor. Müzeler, yerel ve kültürel hayatın olduğu kadar doğal hayatın da ayrılmaz bir parçasıdırlar. Günümüzde ise müzeler, teknoloji sayesinde temel ve her zamanki ziyaretçilerinin çok ötesinde topluluklara erişim sağlayabilmektedirler: Koleksiyonlarını dijital ortama taşıyan müzeler, sergilerini multimedya araçlarıyla veya çok basit bir hashtag oluşturarak sosyal medyada ziyaretçileriyle iletişime geçme imkânlarına sahiptirler.

Müzelerin iletişim gücü sadece teknolojiden de kaynaklanmamaktadır. Hem erişim sağladıkları yerel ve toplumsal grupları çeşitlendirmek hem de erişimlerini kuvvetlendirmek için çalışmalar yapmaktadırlar. Böylece müzeler birçok proje gerçekleştirerek yörelerindeki yaş gruplarına, topluluklara ve yerel halka ulaşmayı etkinleştirmenin yollarını aramaktadırlar. İşte tam da bu noktada müzeler, yeni toplum gruplarına erişimi kuvvetlendirmek için koleksiyonlarını sunum yöntemlerinde de yeni ve etkili yollar bulmak zorundadırlar.

Yukarıda yapılan bu açıklamalar bu yıl Uluslararası Müzeler Günü temasının amaçlarını belirginleştirmek için yapılmış kısa ve net açıklamalardı. Buradan anladığımız bir şey var: Müzelerin hayatımızdaki artan ve etkili rolü. Bu duruma iletişimin güçlü dili de diyebiliriz. Günümüzde müzeler ve özel olarak tasarlanmış sergilerin güçlü bir iletişim ve diplomasi araçları olduğuna sıkça tanık oluyoruz. Teknolojinin sunduğu imkânlarla bu dil hem gelişmekte hem de etki alanını artırmaktadır.

Günümüzde ülkelerin çok önem verdiği kültürel diplomasinin merkezinde de bu yeni dil bulunmaktadır diyebiliriz. Uluslararası iletişimi kuvvetlendiren müzecilik ve sergi faaliyetlerinin bulunduğu coğrafyadaki yerel halka ve toplumsal gruplara ulaşacak projelerle eğitim, kültür ve toplumsal hayata katkıları da çok büyük olmaktadır. Yani müzeler yerelden tüm dünyaya ulaşmak veya dünya çapında bir meseleyi yerele ulaştırmak noktasında önemli işlevlere sahip bulunuyor.

Ülkemiz de son yıllarda müze, müzecilik ve tematik sergiler konularında konsantrasyonunu artırmış bulunuyor.  UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki varlıklarımızın sayısı Göbeklitepe’nin de katılmasıyla 18 olmuştur. Türkiye bu alanda geçici listedeki 78 varlığıyla da önemli bir gündemi ve çalışmayı yürütmektedir. Bunun yanı sıra bölgelerimizdeki yeni veya yenilenen müzeler de bu alandaki çalışmalara destek vermektedir.

Bu gelişmeler ışığında 2018 yılı Kültür ve Turizm Bakanlığınca Troya Yılı ilan edilmiştir. Bu yıl Troya Ören Yerinin UNESCO Listesi’ne dâhil edilişinin 20. yılıdır. Açılışına sayılı günler kalan Troya Müzesi de bu iletişim çalışmasının tam merkezinde yer almaktadır. Tanıtma Genel Müdürlüğünce ulusal ve uluslararası alanda bir tema aracılığıyla tanıtım ve iletişim çalışmalarının sürdürülmesinin etkin bir yöntem olacağı düşüncesiyle yapılan programlar dâhilinde haziran ayı sonu itibariyle 133 adet etkinlik yapılmış, uluslararası basında Troya Müzesi ve Troya Yılı ile ilgili 235 adet haber, makale yayınlanmıştır. Başta Çanakkale’deki kurum ve kuruluşlar olmak üzere, ülke genelinde de birçok kurum ve kuruluşça gerçekleştirilen sayısız faaliyet Troya Yılı ile ilişkilendirilerek bu alandaki farkındalığa ve iletişim çalışmalarına katkı sağlanmaktadır.

Türkiye uluslararası iletişim ve tanıtımını Troya Müzesi gibi güçlü bir hikâyeyle ilişkilendirerek 2018 yılında önemli bir başarı göstermiştir. Bu durum gelecek yıllar için de önemli bir tecrübenin altını çizmektedir: Önceden duyurusu ve programı yapılarak ulusal ve uluslararası ilanı yapılan temalar veya tanıtım kampanyaları hem ülkemizin hem de yörelerimizin iletişim ve tanıtımına önemli katkılar verecektir. İşte bu anlayışla; Tanıtma Genel Müdürlüğünce koordine edilen Troya Yılı’nın ağustos ortasında ziyaretçi açılışı yapılacak olan Troya Müzesi ile birlikte taçlanacağı ve ülkemizin bundan sonraki iletişim ve tanıtım değeri olarak yerini alacağı şüphesizdir. Bundan sonraki süreçte yeni dünyanın güçlü iletişim dilinin stratejik bir konumda olacağını hepimiz kabul etmek durumundayız. Müzelerimiz iletişim gücümüzün önemli bir enstrümanıdır, bu enstrümanı değerlendirerek; doğru, etkin ve etkili kullanmalıyız.

Temmuz 2018