Turuncu Ekonomi olarak da
adlandırılan Yaratıcı Ekonomi günümüzde gelişimini devam ettirmektedir;
yaratıcı değerlerin ekonomik gelişme ve kalkınmaya katkısı ve potansiyelini
temsil ediyor. Bunun yanında, teknoloji, fikri mülkiyet ve turizm ile ilgili amaçlar
uyarınca ekonomik, kültürel ve sosyal boyutlara katkı sunmaktadır. Bilgi
temelli ve yerel düzeyde etkin olması nedeniyle pek çok sektörle kesişen noktalara
sahiptir ve ekonomiye mikro/makro anlamda önemli katkılar oluşturarak sürdürülebilir
kalkınma amaçlarına da büyük destek verdiği görülmektedir.
Yaratıcı ekonominin ana
girdisini hukuki bir hak olarak fikri mülkiyet oluşturur.
Yaratıcı ve kültür
endüstrisi global anlamda hızla büyüyen bir ivmeye sahip; Endüstri 4.0
evresinin önemli yansımalarından birini oluştururken ekonomik etkinliğin hızla
emtia’dan uzaklaşarak deneyim, hatta “anlar” ve “anılar” tasarımına evrildiği
bir ortamda yaratıcı ve kültür endüstrisinin işlevi açıkça görülmektedir. Bu durumu hızlandıran önemli bir etki de
Covid-19 oldu. Pandemi sırasında insan hareketinin aniden durması pek çok
sektörü olumsuz etkilediği gibi yaratıcı ve kültür endüstrisini de etkiledi. Bu
etkiyi iki yönlü görmekte fayda var, olumsuz etkilerin yanında olumlu bir etki
de ortaya çıktı; özellikle dijital alanda yaratılan hizmetlere olan ihtiyaç
daha da artarken bu alandaki gelirler de artış kaydetti. Ayrıca pandemi
sırasında kültür kurumlarının insan yaşamına yaptığı katkı söz konusu
sektörlerin öneminin de altını çizmiş oldu. Bütün bu gelişmeler hükümetlerin ve
politika yapıcıların kültürün öneminin farkına varmasına katkı vererek kültür
ve ekonomi politikalarının birlikte düşünülmesi gerektiği hakkında yeni bir tutumun
da yerleşmesini sağlamaktadır.
BM 2030 hedefleri içinde kültürün yerinin ve katkısının açıkça
ifade edilmesi üzerine Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunca verilen kararla
2021 yılı “Sürdürülebilir Kalkınma için Uluslararası Yaratıcı Ekonomi Yılı”
ilan edildi ve global anlamda hükümetler nezdinde yaratıcı ekonomiyi
destekleyecek politikaların uygulamaya konulmasına dikkat çekildi.
Gelişmekte olan ülkelerin
orta gelir tuzağı olarak adlandırılan kalkınma çıkmazını aşıp yüksek gelirli
ülkeler seviyesine sıçrama yapmaları için –ekonomik yapılarını güçlendirme adına-
yaratıcı ve kültürel ekonomi çok önemli bir işlev üstleniyor. Bu nedenle
ülkelerin eğitim sisteminde yaratıcılığı, inovasyonu ve girişimciliği
destekleme ihtiyacı vardır. Yaratıcı ekonomi ekosistemi sürdürülebilir kalkınma
ile ilişkili olarak Yeşil Ekonomi, Döngüsel Ekonomi, Dijital Ekonomi, Mavi
Ekonomi gibi yaklaşımları da tamamlıyor ve destekliyor.
Yaratıcı ve kültürel
sektörlerin öne çıkan özelliklerinin sermaye yoğunluğu az, emek yoğun olması,
kadınların ve gençlerin alandaki hâkimiyeti, düşük karbon ayak izine sahip
olması gibi özellikler çevresel sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma
amaçlarıyla örtüşmektedir. Ayrıca küreselleşmeye ve kültürel farkların ortadan
kaybolmasına karşı kültürel mirası ve çeşitliliği koruyan bir yapıda olması da
büyük bir değer olarak görülmelidir.
Yeni fikirleri ve
inovasyonu destekleyen bir yapıda yaratıcı ve kültürel sektörler özellikle
şehirleri ve orada yaşayanları kapsamı içine alarak yaşam kalitesine yaptığı
katkı ile birlikte markalaşma ve kalkınmanın da öncüsü konumunda yer alır.
Bu noktada yaratıcı ve
kültürel endüstrilerin özellikleri ve yapısını incelediğimizde; sektöre girişin
kolay ancak piyasada tutunmak ve yer bulmanın zor olduğu görülmektedir. Mikro
işletmelerin fazlalığı (%90’ın üzerinde) yaratıcı ve kültürel sektör
unsurlarının piyasaya ulaşmaları konusunda zorluklarla karşılaşmaları anlamına
da gelmektedir. Bu nedenle “kuluçka merkezleri” veya “yaratıcı merkezler” gibi
nitelemelerle tarif edilen merkezlerin varlığı iletişim ve bağlantı için önem
taşıyor. Bu sektörlerde yer alanların hukuki, finansal ve işletme gibi pek çok
hizmete ihtiyacı olduğundan yerel yönetimlerce söz konusu mekânların ve hizmetlerin
yaratıcı girişimcilere sunulması gerekmektedir. Merkezi hükümetlerin de bu
ortamı sağlayacak ve destekleyecek strateji ve politikaları üreterek yürütmesi
önem kazanıyor.
Yaratıcı ve kültürel
endüstrileri geliştirmek, kalkınma ve iyi yaşamın bir unsuru haline getirmek
için atılacak ilk adım, güçlü yönünüzü belirlemek ve talep görecek ürününüzü,
varlığınızı ortaya çıkarmak olmalıdır. İhtiyaçlardan ziyade varlıklar önemli,
böylece toplumun kimliğini benimsemesi ve kolektif gururun da tesisi gerçekleşmiş
olacaktır; yaratıcı ve kültürel ekonominin dayanağı sağlanmış oluyor.
Ayrıca “veri” çok önemli;
bu sektörlere ilişkin sürekli bir veri inceleme ve değerlendirmesi yapılarak
yaratıcı ve kültürel endüstrilerin sağlam bir çerçevede gelişmesi sağlanmalıdır.
“varlıklar” ve bu süreci sabırla tesis edecek “zaman” unsurları söz konusu
gelişimi tesis edecektir; yaratıcı ve kültürel endüstrinin sağlam ve verimli
gelişimi zaman alacaktır.
Kısaca yaptığımız girişle
emtiaya bağlı bir ekonomi ve toplum yapısından deneyime dayalı, yaşam
kalitesini artıran bir ekonomi ve toplum yapısına geçişin bir unsuru olarak
yaratıcı ve kültürel endüstrilere bakış açısını belirlemeye çalıştım. Burada “deneyim”
konusu üzerinden turizmle bir bağ kurmaya çalışırsam; günümüzde turizm alanında
çokça dillendirilen söz konusu argümanın kültür alanındaki yansıması da yaratıcı
ve kültürel endüstrilerde ifadesini bulmaktadır. Bu nedenle kültür ve turizm
alanlarının sinerji ilişkisini derinleştirmeye ihtiyacı olduğu açık, hatta
teknoloji, çevre, tarım gibi alanlarla kurulacak iş birlikleri de söz konusu
deneyimin zenginleştirilmesini sağlayacaktır. Bu noktada hatırlanması gereken
bir konu; geçmişte yaşanan turizmin krizinde kültür alanının sağladığı katkıyı,
belki de güncel popülaritesi ve ekonomiyle nispeten görünür ilişkisi nedeniyle
turizm bu defa kültür alanına yapacak ve söz konusu iki alanın sinerji ilişkisi
farklı disiplinlerin de yardımıyla sürdürülebilir kalkınma ve çevresel
sürdürülebilirliğe erişmede öncü olacaktır.
Yararlanılan Kaynaklar:
https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/orange_economy_14_march.pdf
https://www.oxfordeconomics.com/resource/The-Economic-Impact-of-Music-in-Europe/
https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/publication/cities-culture-creativity
https://media.nesta.org.uk/documents/a_dynamic_mapping_of_the_creative_industries.pdf
Yorumlar
Yorum Gönder