Paris Neden Yanmıyor?

 

Bu sabah The Guardian Gazetesinde Emma Beddington’un  makalesini* okuyunca hemen aklıma ülkemizde coğrafi işaretli ürünlerle ilgili uyguladığımız politika geldi. Neredeyse her gün yeni ürünler eklediğimiz coğrafi işaretli ürünler listemiz ve bunun çevresinde gezinen tarım, gastronomi, turizm, kültür gibi yine çok önemli konu başlıkları gerçek ilgiye muhtaç. Önce makalede ne diyor ona bakalım; Fransa’da Normandiya Bölgesinin en önemli ihracat ürünü ve kültürünün de güzide temsilcisi Camembert Peyniri varoluşsal bir tehditle karşı karşıya bulunuyor. Peynirin ticari seri üretimi en önemli unsur olan mantarı yok ediyor ve böylece bilinen Peynir de yok olma tehlikesi ile karşı karşıya gelmiş. Bunun üzerine yazar da 'Teşbihte hata olmaz' misali, Normandiya'da adeta "din" gibi kutsanan Camembert'in başına gelenler karşısında genel greve gidilse yeridir derken 'Paris neden yanmıyor!' diye soruyor. Camembert Peyniri ile ilgili daha geniş bilgi ve hikâyesi için Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu’nun yıllar önce yaptığı saha çalışmasının yer aldığı YÜciTA Bültenleri 8. Sayısına web sitesinden ulaşabilirsiniz** Tıpkı Camembert Peynirinde olduğu gibi aynı durum ünlü Rokfor Peyniri için de geçerli.

Fransa yıllık 29 milyar Euro Coğrafi İşaretli Ürünler ihracatı ile Dünyanın lideri konumunda. Avrupa Birliğinin toplam Cİ Ürünler ihracatı ise 100 Milyar Euro’nun üzerinde. Başta Fransa olmak üzere genelde Avrupa Birliğinde dünyaya örnek oluşturabilecek Cİ yönetişimi ve denetimi uygulamaları mevcut. Bu konuda üreticiler çok aktif, kooperatifleşme üretimin ve yönetişimin sürdürülebilirliğini sağlıyor. Fransa Örneğinde INAO ( The National Institute for Origin and Quality) Enstitüsü Cİ ürünlerinin yönetimi, denetimi ve yönetişimi konusunda örnek bir kamu otoritesi olarak öne çıkmaktadır.

Gelelim ülkemize; bugün itibariyle 1525 tescilli Coğrafi İşaretli ürünümüz bulunmaktadır. Bu konuda son yıllarda artan ilgi tüm ülkeye yayılmış durumda. Dünyanın en fazla Cİ tesciline sahip ülkesiyiz, 20 ürünümüz de AB tesciline sahip. Bu durum potansiyelimizle paralellik gösteriyor ancak iş tescille bitmiyor! Başlıyor. Özellikle Cİ yönetişimi ve denetimi konusunda alınacak çok mesafemiz var, YÜciTA’nın sürekli olarak gündeme getirdiği Enstitü kurulması önerisi ülkemizde de Fransa örneği gibi bir başarıyı yaratabilir. Ayrıca sistemin merkezinde bulunması gereken üreticiler ülkemizde maalesef çok gerilerde ve konuyu sahiplenemiyorlar. Üretim biçimlerimizi ve kooperatifleşmeyi öncelikle gündemimize taşımalıyız. Üreticinin ve üretimin olmadığı yerde Ci tescili bir şey ifade etmeyecektir.

Bugün başta Paris olmak üzere Avrupa’nın pek çok başkentinde hükümetlerin ve AB’nin tarım politikalarını eleştiren çiftçiler durumu ortaya koyarken coğrafi işaretler tarımın ve kültürün en güçlü ortak ifadelerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

 

*https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/feb/05/think-emmanuel-macron-has-problems-wait-until-the-french-find-out-about-the-existential-threat-to-camembert

**https://yucita.org/file_page_10_YUciTA-Bulten-Sayi-8.pdf